Το κάστρο της Άμφισσας παραμένει στα αζήτητα και η Περιφέρεια αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει την Ι.Μ. Μεταμορφώσεως στο Γαλαξίδι (12ου αιώνα)

Την ώρα που στη Φωκίδα αναστηλώνουμε και ανακαινίζουμε κτίρια για να τα «δανείσουμε» σε συλλόγους, με προφανείς εκλογικούς σκοπούς, σε γειτονικούς μας νομούς οι ίδιοι φορείς επιλέγουν να κάνουν συστηματική και ουσιαστική δουλειά.

Χθες το πρωί περιχαρής ο περιφερειάρχης ανακοίνωσε την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης για το Κάστρο των Φύλλων ή Κάστρο του Λικάριο.  

Στη Χαλκίδα, βέβαια,  υπάρχει το «Φρούριο Καράμπαμπα ή Φρούριο Κανήθου», το οποίο όχι απλώς είναι πλήρως αποκατεστημένο, αλλά και επισκέψιμο, ενώ χρησιμοποιείται για εκδηλώσεις αποφέροντας σημαντικά έσοδα στο κράτος και έμμεσα στο δήμο Χαλκιδαίων. 

Στο μήνυμά του ο κ. Σπανός έγραφε συγκεκριμένα: «Καλημέρα με καλά νέα! Έχοντας εγκεκριμένες μελέτες της ΕΦΑ Εύβοιας και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το τεχνικό μας πρόγραμμα, υπογράψαμε προγραμματική σύμβαση με την Υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, για την υλοποίηση του έργου: «Άρση ετοιμορροπίας του Κάστρου των Φύλλων», συνολικού προϋπολογισμού 250.000 ευρώ. Στόχος μας είναι η διάσωση του Κάστρου των Φύλλων, που χτίσθηκε τον 13ο αιώνα και έχει συνδεθεί με τον εξωμότη Λατίνο ιππότη Λικάριο. Απώτερος στόχος είναι, φυσικά, η προβολή του μνημείου και της ιστορίας του, αλλά και η γενικότερη ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής!»

Η σπουδαιότητα και η δυναμική του Κάστρου των Σαλώνων

Στη Φωκίδα το δεύτερο σοβαρότερο έργο αναπτυξιακού χαρακτήρα, μετά το διαγώνιο είναι προφανώς η αναστύλωση και ανάδειξη του Κάστρου των Σαλώνων, το οποίο και αυτονόητα θα αποτελέσει πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών ετησίως. Μάλιστα, ενώ θα περίμενε κανείς, σε επίπεδο πολιτισμού το Κάστρο να αποτελεί την κυρίαρχη απαίτηση των τοπικών αρχόντων και αιρετών, βλέπουμε απαιτήσεις για διάφορα μουσεία, ακόμη και σε  απομακρυσμένα χωριά και παράλληλα τσιμουδιά για το κάστρο. Μια δομή, που μπορεί να προσεγγίζεται πολύ πρόχειρα σε ποσά που φτάνουν και τα 10 εκ ευρώ, για την πλήρη αναστήλωσή του, ωστόσο μπορεί να προσφέρει πολλαπλάσια ποσά στην τοπική κοινωνία, αφού θα προσελκύει από μαζικό τουρισμό, έως και αυτόνομους, αλλά και θεματικούς επισκέπτες. Άσε που κάποια ζητήματα όπως η “ιστορία” δεν μπορούν , αυτονόητα, να μπουν στη ζυγαριά του δούναι και λαβείν αλλά αποτελούν εθνική και ιστορική μας υποχρέωση.

Παρόλα αυτά εκτός από τους τοπικούς φορείς ούτε    και η Περιφέρεια δείχνει μεγάλη αγωνία για τέτοιας σημασίας μνημεία, καθώς στην προηγούμενη επίσκεψη του Περιφερειάρχη στη Φωκίδα υπεγράφη η αναπαλαίωση του πρώην Δημοτικού Σχολείου Αγίου Γεωργίου. Δυστυχώς ο κ. Σπανός δεν έδειξε την ίδια ευαισθησία με ένα άλλο σπουδαίο μνημείο, το Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, όπου όταν του το έθεσε ο Μητροπολίτης Φωκίδας κ. Θεόκτιστος, η απάντηση του ήταν «δυστυχώς δεν έχουμε διαθέσιμες πιστώσεις»!

«Εμείς προχωράμε τις μελέτες», τονίζει η κ. Ψάλτη

Από την πλευρά της η Έφορος Αρχαιοτήτων Φωκίδας κ. Νάνση Ψάλτη μας ενημέρωσε ότι προχωρούν οι μελέτες για το κάστρο. Μάλιστα, έχει ολοκληρωθεί ήδη το master plan και η μελέτη για την άρση ετοιμορροπίας του Βόρειου Πύργου. «Εμείς κάνουμε τις προτάσεις μας σε ετήσια βάση. Με ίδιους πόρους, που γνωρίζετε ότι είναι και περιορισμένοι, παλεύουμε να προετοιμάσουμε τις αναγκαίες μελέτες. Το Κάστρο είναι ένα έργο που έχουμε προτείνει στο υπουργείο Πολιτισμού προς ένταξη για αποκατάσταση και αναστήλωση. Εξάλλου, το έργο μπορεί να εκτελεστεί σταδιακά και όχι συνολικά», εξήγησε η κ. Ψάλτη.

Ωστόσο, πρόκειται για ένα έργο που επιβάλλεται να έχει τη βούληση όλων των αιρετών και των συναρμόδιων φορέων 

Το Κάστρο των Φύλλων στη Χαλκίδα

Το Κάστρο των Φύλλων είναι ετοιμόρροπο σήμερα και η ενίσχυσή του φαντάζει απολύτως επιβεβλημένη, οπότε και είναι απολύτως λογική η κίνηση της περιφέρειας, αν και θα περιμέναμε παρόμοιες κινήσεις για όλες τις περιφερειακές ενότητες. Πρόκειται για κάστρο που δεσπόζει πάνω από το χωριό Φύλλα ΝΑ από τη Χαλκίδα. Η πρόσβαση είναι εύκολη μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου.

Η ιστορία του κάστρου είναι συνδεδεμένη με τον θρυλικό ιππότη Λικάριο που χρησιμοποίησε το κάστρο ως ορμητήριό του τον 13ο αιώνα και μετά από μια πολυτάραχη και περιπετειώδη ζωή, ήταν το κάστρο στο οποίο αποσύρθηκε.

Το Όνομα του Κάστρου

Το κάστρο τοπικά είναι γνωστό απλά ως Καστέλλι και στην ιστοριογραφία ως κάστρο του Λικάριο. Σε παλιούς χάρτες σημειώνεται σαν καστέλο Tianto ή Lilanto.

Ιστορία

Το κάστρο συνδέεται με τον ιππότη Λικάριο, που έδρασε το 13ο αιώνα, γι’ αυτό καλό θα ήταν να γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα για το ιστορικό αυτό πρόσωπο.

Ο Λικάριο ήταν Γενοβέζικης καταγωγής από Καρυστινή μητέρα. Γεννημένος στην Κάρυστο, ήταν ένας απλός αυλικός στην υπηρεσία του ηγεμόνα της κεντρικής Εύβοιας Guiberto Dalle Carceri στην Χαλκίδα. Ήταν ερωτευμένος με την Φελίζα, προστατευμένη της οικογένειας Carceri, κάτι το οποίο δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό. Όταν τελικά την παντρεύτηκε κρυφά, οι αντιδράσεις τις οικογένειάς της ήταν ταπεινωτικές και προσβλητικές. Πικραμένος, ο Λικάριο, εγκατέλειψε την Χαλκίδα και γύρισε στην Κάρυστο, όπου και εγκαταστάθηκε στο εγκαταλειμμένο (και άγνωστο σήμερα) φρούριο Ανεμοπύλες, κοντά στο Κάβο Ντόρο. Αποφασισμένος για εκδίκηση, οργάνωσε στρατό και άρχισε επιδρομές στις γειτονικές περιοχές.

Οι επιθέσεις αυτές δεν ικανοποιούσαν την δίψα του Λικάριο για εκδίκηση. Έτσι, ήρθε σε επικοινωνία με τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο και του πρότεινε να αναλάβει εκ μέρους των Βυζαντινών την ανακατάληψη της Εύβοιας με τον όρο να του δίνονταν στρατιωτική ενίσχυση. Όταν ο αυτοκράτορας αποδέχτηκε τους όρους, άρχισε μια εφιαλτική περίοδος για την φραγκική Εύβοια με την μορφή επιδρομών. Το ένα μετά το άλλο τα κάστρα της Εύβοιας, έπεφταν στα χέρια του Λικάριο. Τελευταίο έπεσε το Castello Rosso, το κάστρο της Καρύστου.

Ο Λικάριο ανταμείφθηκε πλουσιοπάροχα από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου, καθώς τον τίμησε και με υψηλότατα αξιώματα, εκείνα του Μεγάλου Κοντόσταυλου και του Μεγαδούκα. Επιπλέον, ο Μιχαήλ Η΄ διέθεσε στον γενναίο ιππότη όλο το νησί ως φέουδο και του έδωσε ως σύζυγο μια ευγενή και πλούσια Ελληνίδα που πήρε της θέση της μοιραίας για την Εύβοια Φελίζας. Η εκδίκηση του Λικάριο ολοκληρώθηκε, όταν ο μεγάλος εχθρός του, ο βαρόνος Guilberto Dalle Carceri που τόσο σκληρά τον είχε ταπεινώσει, οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην αυλή του αυτοκράτορα και πέθανε αφού είδε την πρώην άσημο ιππότη να απολαμβάνει τη φιλία και την εύνοια του βυζαντινού αυτοκράτορα.

Επιστρέφοντας από την Κωνσταντινούπολη στην Εύβοια, διάλεξε σαν κατοικία του το Καστέλλι στα Φύλλα. Μεγάλο του απωθημένο ήταν η Χαλκίδα, την οποία δεν κατάφερε να κατακτήσει. Το τέλος του ιππότη παραμένει άγνωστο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λικάριο πέθανε δηλητηριασμένος από την όμορφη Χαλκιδέα ερωμένη του.

Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Εύβοια, κατέστρεψαν τις δυο πλευρές του κάστρου των Φύλλων ώστε να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Και πράγματι το κάστρο δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε από τότε.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Οι δυο από τις πλευρές του κάστρου είναι ολοκληρωτικά κατεστραμμένες από τους Τούρκους. Μόλις ο επισκέπτης περάσει την περίμετρο των τειχών, βλέπει το αρχοντικό, το οποίο ήταν διώροφο και αρκετά ευρύχωρο. Στο εσωτερικό σώζονται ακόμη λιθόκτιστες σκάλες που οδηγούν πάνω στο τείχος της Βόρειας πλευράς.