Τα παράδοξα μιας ακαδημαϊκής συγχώνευσης: για τον προαναγγελθέντα θάνατο ενός τμήματος στην Άμφισσα

 

Γράφει η Δρ Βασιλική Παπαγεωργίου

 

Το παρόν άρθρο αφορά στην απαράδεκτη, ενδεχομένως εμπρόθετη και τεχνηέντως ενορχηστρωμένη “εξαφάνιση” από τον ακαδημαϊκό χάρτη του τμήματος Διοίκησης, Οικονομίας και Επικοινωνίας Πολιτιστικών και Τουριστικών Μονάδων – (ΔΟΕΠ&ΤΜ εφεξής ) παραρτήματος  του (πρώην πλέον) ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας στην Άμφισσα, στο οποίο διδάσκω ως έκτακτη επίκουρος από το ακ. έτ. 2015-2016.

Συγκεκριμένα, επιχειρώ να αρθρώσω ένα συγκροτημένο επιχείρημα, εξηγώντας την ανάγκη να παραμείνει στην Άμφισσα, με πολλαπλά οφέλη για την τοπική κοινωνία, σεβασμό στους φοιτητές που ολοκλήρωσαν και ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο ΔΟΕΠ&ΤΜ, αλλά και σεβασμό στο προϋπάρχον συμβολικό -διανοητικό κεφάλαιο που έχει  συσσωρευτεί από τα προηγούμενα έτη,  ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα που θα θεραπεύει συνδυαστικά τα  γνωστικά αντικείμενα του Πολιτισμού-Τουρισμού. 

Το θέμα έχει τεθεί ήδη, αφού έχουν μιλήσει οι φοιτητές με τις κινητοποιήσεις τους κατά τα προηγούμενα διαστήματα όπως είναι γνωστό, ενώ πρόσφατα ο Πρόεδρος της Κ.Ο. του ΜέΡΑ25, Γιάνης  Βαρουφάκης, επίσης κατέθεσε επερώτηση στη βουλή. Έτσι, ο σκοπός του παρόντος άρθρου εδώ, είναι να δοθεί μια εικόνα από τη δική μου εμπειρία και γνώση, που νομίζω ότι ίσως διαφωτίσει περισσότερο, συμβάλλοντας στην ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας που φιλοξενεί το ακαδημαϊκό ίδρυμα.

Ας ξεκινήσω με ένα συνοπτικό χρονικό της συνένωσης του ΔΟΕΠ&ΤΜ με το Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών (ΓΠΑ),  που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε: με το Ν. 4589/2019 δημιουργείται πρώτο, προηγείται δηλαδή, για το φετινό ακ. έτ. 2019-20 το νέο, και χωρίς προϋπάρχουσα υποδομή τμήμα Περιφερειακής και Οικονομικής Ανάπτυξης στην Άμφισσα (ως ένα από τα υποτιθέμενα δύο τμήματα που θα συνιστούσαν το ΓΠΑ στην Άμφισσα), ενώ ΕΠΕΤΑΙ, – αντιβαίνοντας στους όρους της κοινής λογικής– προκειμένου (υποτιθέμενα) να λειτουργήσει το ακ. έτ. 20-21, το τμήμα που διαδέχεται το προϋπάρχον ΔΟΕΠ&ΤΜ και αποτελεί την ομαλή / φυσική συνέχειά του, το Πολιτισμού και Αγροτικού Τουρισμού. 

Όπως είναι γνωστό, η υπουργός παιδείας Νίκη Κεραμέως, με σχετική διάταξη λίγους μήνες αργότερα, ανέστειλε τη λειτουργία όλων των 37 τμημάτων  που δρομολογούνταν για το 2020-21 με το –και εύλογο– επιχείρημα τής “προχειρότητας”, δηλαδή, τού δίχως προηγούμενο σχεδιασμό και επαρκή τεκμηρίωση στησίματός τους! ΦΕΥ!!! Αν αυτό πιθανώς ισχύει για όλα τα υπόλοιπα 36 τμήματα  ανά την Ελλάδα, δεν ισχύει σίγουρα για το της Άμφισσας, που πληρούσε και πληροί της προϋποθέσεις συνέχισής του αφού ΠΡΟΫΠΗΡΧΕ!.   

Αντίθετα, και ως παράδειγμα για το τι έγινε σε άλλα τμήματα των ΤΕΙ που συγχωνεύτηκαν/ ανωτατοποιήθηκαν,  το αντίστοιχο ΔΟΕΠ&ΤΜ στον Πύργο, διατηρείται εκεί με την ένταξή του στο Παν/μιο Πατρών, ως τμήμα Μουσειολογίας που λειτούργησε από τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά,  ενώ αξιοποίησε  και βασίστηκε στο πρόγραμμα σπουδών του ΔΟΕΠ&ΤΜ που προϋπήρχε! 

Εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς, ότι ενυπάρχει εμπρόθετη δράση και σχεδιασμός υπονόμευσης του τμήματος ΔΟΕΠ&ΤΜ,  αφού ήταν προφανές ότι με τη συμπερίληψή του στα 37 νέα τμήματα, ως Τμήμα Πολιτισμού και Αγροτικού Τουρισμού, θα μεταλλασσόταν κι αυτό σε ΝΕΟ, δηλαδή, σε κάτι που δεν προϋπήρχε, και άρα θα έκλεινε. 

Εξάλλου αυτό από νωρίς φαινόταν και ακουγόταν στην ακαδημαϊκή κοινότητα για τα 37 τμήματα. Ο θάνατος είχε προαναγγελθεί, και μπορεί κάποιος να τον συνδυάσει με μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα περί το τμήμα ΔΟΕΠ&ΤΜ, κατά τα προηγούμενα χρόνια, δημιουργίας αρνητικών εντυπώσεων και  τετελεσμένων, ότι δηλαδή δεν πρόκειται να μείνει το τμήμα στην Άμφισσα, οι ειδικότητές του δεν έχουν μέλλον κ.λπ.  Οι φοιτητές αποθαρρύνονται καθ’ όλο αυτό το διάστημα και σχέσεις με την εντόπια κοινωνία δεν σφυρηλατούνται ως θα ήταν λογικό. 

Περεταίρω επίσης είναι εύλογος και ο ακόλουθος συσχετισμός: το τμήμα Περιφερειακής και Οικονομικής Ανάπτυξης που δημιουργήθηκε και λειτουργεί φέτος, είναι πανομοιότυπο με το ήδη υπάρχων στο Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών, Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης, είναι ένα “αδερφό” τμήμα. Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα, πως οι περισσότεροι φοιτητές θα επιδιώξουν και θα πετύχουν μετεγγραφή, μια πρακτική που συνηθίζεται. Επίσης, η θέσπιση εισαγωγικού βαθμού βάσης, του 10, που έχει εξαγγελθεί από το υπουργείο παιδείας και αναμένεται να ισχύσει από τη νέα χρονιά,  θα οδηγήσει σε μαρασμό το τμήμα, με το ενδεχόμενο αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να ατονήσει, να σβήσει από τον ακαδημαϊκό χάρτη, από την   Άμφισσα, αφού πιθανότατα  θα συγχωνευτεί με το συγγενές τμήμα της Αθήνας. 

Να υπενθυμίσουμε εδώ, ότι στο Πάντειο Παν/μιο λειτουργεί επίσης Τμήμα Οικονομικής και  Περιφερειακής Ανάπτυξης. Τα τμήματα αυτά στην Αθήνα, θα μονοπωλήσουν τις προτιμήσεις των φοιτητών. Αντίθετα, δεν ελήφθη καθόλου υπόψη, κατ’ αντιπαράθεση εδώ, η ελκυστικότητα του γνωστικού αντικειμένου που θεραπεύεται στην Άμφισσα από το ΔΟΕΠ&ΤΜ, η οποία θα το καταστούσε πιο οχυρωμένο σε αυτό το θέμα (αποδεικνύεται από μια γενική εκτίμηση που δείχνει ότι αρκετοί φοιτητές έχουν δηλώσει στις πρώτες προτιμήσεις τους το τμήμα στο μηχανογραφικό  κατά τα παρελθόντα έτη, εισαγόμενοι σε αυτό με βαθμό αρκετά υψηλότερο τής βάσης του, μάλιστα δε, πάνω από το 10 της επερχόμενης βάσης.)

Ας μου επιτραπεί, τώρα, χωρίς να διαθέτω το μονοπώλιο του μοναδικού ορθού συλλογισμού, να εκθέσω παρακάτω, τι αποτελεί το ΔΟΕΠ & ΤΜ της Άμφισσας στον ακαδημαϊκό χάρτη, ποια είναι η ταυτότητα και η συμβολική του αξία:

Το τμήμα διαθέτει ένα πολύ καλά συγκροτημένο και ισχυρό πρόγραμμα σπουδών που καλύπτει ένα σύγχρονο πεδίο αιχμής (με αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια ζήτηση για σπουδές τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο), αυτό της πολιτιστικής/δημιουργικής και τουριστικής βιομηχανίας. Οι πτυχιούχο μπορούν να απασχοληθούν σε έναν από τους επιμέρους τομείς που υποστηρίζει το τμήμα (α. διοίκηση, β. οικονομία, γ. επικοινωνία πολιτισμού/τουρισμού). Να υπογραμμίσουμε εδώ ότι το τμήμα ανταποκρίνεται απόλυτα στις ανάγκες μιας σύγχρονης και απαιτητικής αγοράς εργασίας που προκρίνει τον τριτογενή τομέα της οικονομίας (υπηρεσίες πολιτισμού/ τουρισμού είναι ένας βασικός πυλώνας του).

Περεταίρω, το τμήμα βρίσκεται στην Άμφισσα του Ν. Φωκίδος, τόπο, που λόγω των Δελφών, αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά πολιτιστικά-τουριστικά brand names  παγκοσμίως. Παράλληλα, προσφέρεται ως εργαστήριο εκμάθησης και βιωματικής άσκησης / συμμετοχής των φοιτητών στα γνωστικά αντικείμενα που σπουδάζουν με ευκαιρίες για πτυχιακές εργασίες, πρακτική άσκηση  κ.λπ. (πληθώρα κορυφαίων  μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, πλούσια λαογραφική παράδοση, π.χ. τοπικό καρναβάλι, παραδοσιακοί οικισμοί και επαγγέλματα, ο Ελαιώνας Άμφισσας, θεσμοί όπως το  Φόρουμ Δελφών, ένα μοναδικό εθνολογικό μουσείο στο Χρισσό με τη συλλογή του συλλέκτη Ηλία Δαραδήμου, πολιτιστικοί θεσμοί / οργανισμοί όπως το Φεστιβάλ Δελφών κ.ο.κ.). Ιδιαίτερα το Φόρουμ Δελφών αποτελεί μια παγκοσμίου εμβέλειας ετήσια διοργάνωση, με πληθώρα επιφανών προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτισμικής και πολιτικής ζωής. Επιπροσθέτως, η έδρα του τμήματος βρίσκεται πλησίον τουριστικών προορισμών πρώτου μεγέθους όπως το Γαλαξίδι και η Αράχοβα, ακόμη δε, πλησίον του Διστόμου, μαρτυρικού χωριού και τόπου συλλογικής μνήμης του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, …

 Πραγματικά, καθίσταται ελλιπής οποιαδήποτε προσπάθεια να χωρέσουν σε λίγες γραμμές οι πολιτισμικά πλούσιες αναφορές για τη γεωγραφική περιοχή που μας ενδιαφέρει εδώ, και για την οποία κάνουμε λόγο, ακριβώς εξ’ αιτίας της σύνδεσής της με ένα ακαδημαϊκό τμήμα το οποίο θα πρέπει να ενταχθεί οργανικά σε αυτήν. 

Το ΔΟΕΠ&ΤΜ, ένα τμήμα αξιόλογο, με όλες τις προϋποθέσεις να συνεχίσει αίσια διακόπτεται βίαια κάτω από πίεση άγνωστων σε εμάς μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων  και συμφερόντων. Κάτι τέτοιο ΔΕΝ αποτελεί δικαίωση, αφενός, α.  για τους φοιτητές (και τους γονείς τους βεβαίως) που και μόχθησαν και κινητοποιήθηκαν κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, με βασικό τους αίτημα τη συνέχιση του τμήματος, χωρίς να εισακουστούν,  αφετέρου, β. για εμάς τους εκτάκτους καθηγητές, που στηρίξαμε σθεναρά το τμήμα στα βασικά γνωστικά του αντικείμενα, είμαστε κοντά στους φοιτητές και στις ανάγκες τους,  περιμένοντας μάταια προκηρύξεις θέσεων  για να ευοδωθεί το έργο μας, και οι οποίοι δεν ενημερωθήκαμε για καμιά εξέλιξη που αφορά στο τμήμα, δε ζητήθηκε ουδέποτε η γνώμη μας, μένουμε χωρίς τη δουλειά μας, ενώ, δε, είμαστε και απλήρωτοι –όπως είναι γνωστό – για όλο το ακ. έτ. 2018-2019!!! Ματαίωση των πάντων, αναξιοκρατία, εξόντωση ψυχολογική, σωματική, οικονομική!  Πικρό μάθημα για τη νέα γενιά της κρίσης!

Για όλα τα παραπάνω, και καθώς η υπουργός παιδείας έχει κάνει σημαία της την αριστεία, τη διαφάνεια και την αξιοκρατία, είναι επείγουσα η ανάκληση της απόφασης ανάκλησης της λειτουργίας του τμήματος και η επαναλειτουργία του, είτε υπό τον τίτλο Τμήμα Πολιτισμού και Αγροτικού Τουρισμού, είτε με κάποιον παρεμφερή: προτάσεις υπάρχουν. Ας εισακουστούμε όλοι οι εμπλεκόμενοι και  άμεσα θιγόμενοι δρώντες. Η σύνδεση του τμήματος με το Γεωπονικό Παν/μιο, ένα πολύ παλιό, καταξιωμένο και κορυφαίο εκπαιδευτικό ίδρυμα, είναι μοναδική τιμή αλλά και ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιήσουν το ανθρώπινο δυναμικό, καθηγητές / φοιτητές, ο τόπος της Άμφισσας και οι άνθρωποί της. Για να επιτευχθεί, όμως, η ευδοκίμηση της επιβεβλημένης αυτής αξιοποίησης, απαιτείται πίστη, εντιμότητα, σεβασμός απέναντι σε αρχές ακαδημαϊκής τάξης, ηθικής και δεοντολογίας που προκρίνουν τη συνέχεια και την ευόδωση ενός προϋπάρχοντες ακαδημαϊκού έργου και όχι τη βίαιη διακοπή και απαξίωσή του. Τούτο όμως συμβαίνει στην περίπτωση της “εξαφάνισης” / διαγραφής του (πρώην ΔΟΕΠ&ΤΜ) τμήματος Πολιτισμού και Αγροτικού Τουρισμού από τον ακαδημαϊκό χάρτη!

 

*Η Δρ Βασιλική Παπαγεωργίου είναι Εθνολόγος- Κοινωνική  Ανθρωπολόγος διδάσκουσα, ΔΟΕΠ&ΤΜ, ΓΠΑ