“Με ποιες πολιτικές μπορεί να αναστραφεί η πληθυσμιακή συρρίκνωση του νομού και ειδικότερα η φυγή των νέων;”

Γράφει η Λουκία Μαστροπέρρου
υποψήφια βουλευτής Φωκίδας
ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής πληθυσμού του 2021, οδηγούμαστε σε πολύ σημαντικά και ταυτόχρονα δυσοίωνα συμπεράσματα.
Είναι πραγματικότητα ότι έχουμε εισέλθει σε μια μακρά περίοδο δημογραφικής κρίσης, καθώς καταγράφεται πληθυσμιακή μείωση κατά 3,5% από το 2011. Ο πληθυσμός της χώρας φαίνεται να έχει μειωθεί την τελευταία δωδεκαετία κατά 400.000 περίπου!
Η δημογραφική κρίση είναι κυρίως το αποτέλεσμα αφ’ ενός της μείωσης της γονιμότητας και αφ’ ετέρου της γήρανσης του πληθυσμού. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό αλλά αντανακλά βαθύτερες τάσεις στη λειτουργία των κοινωνιών μας.
Εν προκειμένω, στην χώρα μας είναι το αποτέλεσμα της 14ετούς κρίσης που εμφανίζεται με τη διπλή μορφή του περιορισμού των δυνατοτήτων απόκτησης οικογένειας λόγω της οικονομικής και εργασιακής επισφάλειας και της αύξησης της φυγής των πτυχιούχων νέων μας στο εξωτερικό.
Όσο για την ερημοποίηση μέρους της υπαίθρου αυτή είναι ως ένα μέρος αποτέλεσμα της τάσης αστικοποίησης, η οποία ως προϊόν του καπιταλιστικού συστήματος που δημιουργεί άναρχη οικονομία, αποτελεί μια σχεδόν καθολική «μέγα-τάση», δηλαδή ο κόσμος επιλέγει να ζήσει με τις καλύτερες ή ενίοτε θεωρούμενες ως τέτοιες συνθήκες που του προσφέρει η ζωή σε μεγάλους οικισμούς.
Ενδεχομένως, στην περίπτωση της χώρας μας έχουμε υπερβεί πλέον τα όρια, καθώς η παρατηρούμενη πλέον υπεραστικοποίηση δεν μπορεί να αποδοθεί τόσο εύκολα στην γενική τάση αστικοποίησης αλλά κυρίως στην οικονομική κρίση.
Η ελληνική περιφέρεια υφίσταται double brain drain. Δηλαδή, χάνει το εξειδικευμένο δυναμικό της που μεταναστεύει είτε στο εξωτερικό είτε στα μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη υποσκάπτοντας με δραματικό τρόπο τις προοπτικές ανάπτυξής της.
O νομός Φωκίδας που αποτελείται κατά βάση από μικρές επαρχιακές πόλεις και χωριά – κυρίως αγροτικών και (ημι)ορεινών – έχει υποστεί τεράστια πληθυσμιακή μείωση αφού αυτή ξεπέρασε το 10%. Στην απογραφή του 1951 ο πληθυσμός της Φωκίδας ανερχόταν σε 51.472 κατοίκους. Ήδη το 1971 είχε μειωθεί στις 41.361 ως συνέπεια ενός αναπτυξιακού μοντέλου που στηριζόταν στο αντιδημοκρατικό κράτος, το κράτος της Δεξιάς, τις πελατειακές σχέσεις, την αντιπαροχή, την αστυφιλία, την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση και εν τέλει μια ανάπτυξη με ισχυρές όψεις υπανάπτυξης. Έκτοτε συνεχίζει να βαίνει μειούμενος.
Χρειάζονται, λοιπόν άμεσα πολιτικές βραχυπρόθεσμου αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμου ορίζοντα για την αντιμετώπιση τόσο της δημογραφικής κρίσης όσο και της σημαντικής αύξησης των περιφερειακών ανισοτήτων που με την σειρά τους συμβάλλουν στις κοινωνικές ανισότητες, προκαλώντας περαιτέρω οικονομικές δυσκολίες και συμβάλλοντας στην περαιτέρω μείωση του πληθυσμού.
Φυσικά αυτό απαιτεί εθνικό σχεδιασμό που είτε απουσιάζει από τις δέσμες μέτρων της ΝΔ είτε έχει πλημμελώς και σε λάθος κατεύθυνση καταστρωθεί.
Ως ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θεωρούμε ότι οι λύσεις στα συνδυαστικά προβλήματα δημογραφικού, παραγωγικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος μπορούν να αναζητηθούν μόνο ολιστικά μέσω της κατάστρωσης μιας Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής, με το δημογραφικό να αποτελεί ακέραιο μέρος της.
Πρέπει να επαναφέρουμε στη συζήτηση την έννοια της «ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης».
Χρειάζεται να ασκηθούν δραστικές πολιτικές για τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων πάντα σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, τους Δήμους και την Περιφέρεια.
Σήμερα, υπάρχει κυριολεκτικά ένας πακτωλός χρημάτων που πρέπει να αξιοποιηθεί και για την μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, τα ΕΣΠΑ κλπ. Για παράδειγμα, θα δοθούν πολλά χρήματα για την ψηφιακή́ μετάβαση αλλά θα πρέπει να διασφαλιστεί η σύγκλιση και όχι η διεύρυνση των ανισοτήτων χωρικών και ταξικών. Συνεπώς, ο διαμοιρασμός του δημόσιου χρήματος θα πρέπει να γίνει ισόρροπα ώστε τα οικονομικά οφέλη να φτάσουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Η ενθάρρυνση της μετακίνησης για απασχόληση ή/και επιχειρηματική ανάπτυξη θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρα ώστε να μετοικήσει κόσμος σε περιοχές με τέτοια χαρακτηριστικά. Αυτή θα μπορούσε να υποστηριχθεί περαιτέρω με την διευκόλυνση της πρόσβασης στη στέγη για νέα ζευγάρια/οικογένειες, αλλά και με επενδύσεις σε υποδομές (εκπαίδευση, υγεία, δημόσιες μεταφορές, οικιστικό απόθεμα, ενέργεια) στις περιοχές αυτές, υποδομές που μάλιστα συχνά υπάρχουν αλλά τείνουν να εγκαταλειφθούν.
Μια τέτοια δέσμη μέτρων υπόσχεται δυνητικά πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για τους νεοεγκατεστημένους, όσο και για τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και για τη χώρα συνολικά.
Η αύξηση του πληθυσμού θα φέρει ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, της πρωτογενούς παραγωγής, του τουρισμού με αποτέλεσμα οι δείκτες ανάπτυξης να σημειώσουν άνοδο.
Συνεπώς, πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο σύγχρονες πολιτικές στοχεύσεις που συναρτώνται άμεσα από τους γενικότερους κοινωνικούς και πολιτικούς στόχους και τα συλλογικά οράματα μιας κοινωνίας για το άμεσο, μεσοπρόθεσμο και απώτερο μέλλον. Στο πλαίσιο πρέπει να εστιάσουμε στα εξής:
Ισότητα των φύλων
Αναγνώριση και ισότιμη αντιμετώπιση των νέων μορφών οικογένειας & συμβίωσης
Τα παιδιά στο επίκεντρο των πολιτικών
Εναρμόνιση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής/ εργασίας και φροντίδας
Ενίσχυση υποδομών και υπηρεσιών υγείας
Θετικές δράσεις για την ανάσχεση μετανάστευσης νέων (brain drain) και την επιστροφή όσων έχουν μεταναστεύσει
Κοινωνική ένταξη μεταναστών και μεταναστριών
Διατομεακός συντονισμός
Η ερημοποίηση του νομού είναι πλέον ένα δεδομένο. Όμως είναι δεδομένο ότι αυτό μπορεί να αναστραφεί. Δεν απουσιάζουν οι δυνατότητες αλλά οι ευκαιρίες. Μια προοδευτική διακυβέρνηση που θα έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, θα επενδύσει σε ένα παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας που τα τελευταία 4 σχεδόν έτη αγνοήθηκε παντελώς.