ΑΚΜΗ

Η ακμή είναι μία πολύ κοινή δερματική πάθηση που χαρακτηρίζεται από φαγέσωρες (μαύρους και λευκούς) και φλύκταινες (στίγματα γεμάτα πύον). Συνήθως ξεκινά στην εφηβεία με λίγα στίγματα στο πρόσωπο, το λαιμό, την πλάτη και το στέρνο. Η βαρύτητά της μπορεί να ποικίλλει και κάποιες φορές ίσως να εμφανιστούν σημαντικά προβλήματα όπως οι ουλές της ακμής και η χαμηλή αυτοπεποίθηση. Στην πλειοψηφία των ατόμων υποχωρεί στο τέλος της εφηβείας ή λίγο μετά τα 20 έτη, αλλά σε κάποιους ανθρώπους επιμένει για κάποιες δεκαετίες, αφού 5-7% των γυναικών άνω των 40 ετών συνεχίζουν να έχουν ακμή. 

Η ακμή μπορεί να εμφανιστεί 1η φορά σε κάποια άτομα λίγο πριν ή λίγο μετά τα 30 έτη. Σε μικρά παιδιά εμφανίζεται με τη μορφή φαγεσώρων και φλυκταινών στα μάγουλα ή στη μύτη. 

 

Τι προκαλεί την ακμή;

Οι σμηγματογόνοι αδένες των ανθρώπων που θα εμφανίσουν ακμή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα συγκεκριμένων ορμονών, τόσο στους ανδρες όσο και στις γυναίκες. Αυτές οι ορμόνες αναγκάζουν τους αδένες να γίνουν πιο λιπαροί. Ταυτόχρονα τα νεκρά δερματικά κύτταρα που λιπαίνουν τους πόρους αυτών των αδένων δεν αποπίπτουν φυσιολογικά με αποτέλεσμα να φράσσουν τους θύλακες αυτών των αδένων. Αυτοί οι δύο λόγοι έχουν ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση λιπαρότητας, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο τη δημιουργία των μαύρων (όπου ένα μαύρο βύσμα σμήγματος και νεκρού δέρματος είναι ορατό) και των λευκών φαγεσώρων. 

Το μικρόβιο της ακμής (γνωστό ως Propioni-βακτηρίδιο της ακμής) είναι φυσιολογικός κάτοικος του δέρματος και συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα. Ωστόσο, στους γενετικά προδιατεθειμένους ανθρώπους με ακμή, η συσσώρευση λιπαρότητας δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτά τα μικρόβια πολλαπλασιάζονται. Ο μηχανισμός αυτός πυροδοτεί τη φλεγμονή και το σχηματισμό κόκκινων στιγμάτων ή στιγμάτων με πύον. 

Μερικές φορές η ακμή προκαλείται από φάρμακα που δίνονται για άλλες παθήσεις ή από τα αντισυλληπτικά. Επίσης, δισκία που λαμβάνονται από body-builders περιέχουν ορμόνες που πυροδοτούν την ακμή. 

Η ακμή πολύ σπάνια συνδέεται με ορμονικές διαταραχές. Η υπερβολική ανάπτυξη των τριχών ή η απότομη απώλειά τους και οι διαταραχές της εμμήνου ρύσεως μπορεί να συνδέονται με την ακμή.

 

Είναι η ακμή κληρονομική;

Η ακμή συναντάται πιο συχνά σε κάποιες οικογένειες και οι τρέχουσες έρευνες προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τα γονίδιά της. 

 

Πώς εμφανίζεται η ακμή;

Η κλινική της εμφάνιση ποικίλλει και περιλαμβάνει: λιπαρό δέρμα, κλειστούς και ανοικτούς φαγέσωρες (μαύρα και λευκά στίγματα), κόκκινα σπυράκια, κίτρινα στίγματα γεμάτα πύον και ουλές. Κάποιες φορές μεγάλα επώδυνα σπυράκια ή κύστεις μπορεί να εμφανιστούν και τελικά να σπάσουν και να εκτονώσουν το περιεχόμενό τους ή μπορεί και να επουλωθούν χωρίς να σπάσουν. 

Το προσβεβλημένο δέρμα μπορεί να είναι θερμό, επώδυνο και ευαίσθητο στην ψηλάφηση. 

 

Πώς διαγιγνώσκεται η ακμή;

Η ακμή εύκολα αναγνωρίζεται από την εμφάνιση των στιγμάτων και από την κατανομή τους στο πρόσωπο, στο λαιμό, στο στέρνο ή στην πλάτη. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί τύποι ακμής που ο Δερματολόγος θα αναγνωρίσει μετά από την κλινική εξέταση. Ο πιο συχνός τύπος ακμής είναι η κοινή ακμή. 

 

Μπορεί η ακμή να θεραπευθεί;

Προς το παρόν δεν υπάρχει «θεραπεία» για την ακμή, παρόλο που οι διαθέσιμες αγωγές μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικές στο να εμποδίσουν το σχηματισμό νέων βλαβών και ουλών. 

 

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η ακμή;

Εκτός από τα καλλυντικά που μπορεί κάποιος να αγοράσει από το φαρμακείο υπάρχουν και οι θεραπείες που ο Δερματολόγος μπορεί να συστήσει και οι οποίες αρχίζουν να δρουν μετά τον 1ο μήνα συνεχούς εφαρμογής. Οι θεραπείες της ακμής εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες: 

1.Τοπικές θεραπείες: πχ αυτές που εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα

2. Από του στόματος αντιβιοτικά

3. Από του στόματος αντισυλληπτικά

4. Κάψουλες ισοτρετινοΐνης

Άλλες θεραπείες

1. Τοπικές θεραπείες

Αποτελούν συνήθως τη θεραπεία 1ης γραμμής για τα άτομα με ήπια έως μέτρια ακμή. Υπάρχει μια ποικιλία τέτοιων φαρμάκων όπως το υπεροξείδιο του βενζολίου, τα τοπικά αντιβιοτικά (ερυθρομυκίνη, τετρακυκλίνη και κλινδαμυκίνη), τα τοπικά ρετινοειδή (τρετινοΐνη, ισοτρετινοΐνη και ανταπαλένη), το αζελαϊκό οξύ και οι συνδυασμοί τους. Πρέπει να εφαρμόζονται σε όλη την προσβεβλημένη περιοχή (πχ σε όλο το πρόσωπο) και όχι μόνο σε μεμονωμένα στίγματα, συνήθως κάθε βράδυ ή κάθε δεύτερο βράδυ. Μερικές τοπικές θεραπείες μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα και για το λόγο αυτό προτιμάται συνήθως η σταδιακή έναρξή τους.

2. Από του στόματος αντιβιοτικά

Ο Δερματολόγος θα συστήσει τη λήψη αντιβιοτικών όπως η δοξυκυκλίνη ή η αζιθρομυκίνη, που μερικές φορές πρέπει να ληφθούν σε συνδυασμό με την τοπική θεραπεία. Τα αντιβιοτικά πρέπει να ληφθούν συνήθως για 3-6 μήνες. 

3. Από του στόματος αντισυλληπτικά

Κάποια αντισυλληπτικά βοηθούν τις γυναίκες με ακμή. Τα πιο αποτελεσματικά αντισυλληπτικά (όπως η κυπροτερόνη) περιέχουν τον αναστολέα μιας ορμόνης που ελαττώνει την ποσότητα σμήγματος που παράγει το δέρμα. Συνήθως το όφελος είναι εμφανές μετά από 3 μήνες λήψης τους. Παρόλο που μπορεί να μη λαμβάνονται για αυτό το λόγο, τα χάπια αυτά εμποδίζουν τη σύλληψη. Καθώς εμποδίζουν την ωορρηξία, ίσως είναι λιγότερο κατάλληλα για νεαρά κορίτσια στην εφηβεία, όπου η ωορρηξία δεν έχει καθιερωθεί ικανοποιητικά. Αυτά τα χάπια αυξάνουν τον κίνδυνο θρομβώσεων και εγκυμονούν κινδύνους στους καπνιστές, στους υπέρβαρους ή σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό φλεβικών θρομβώσεων. 

4. Από του στόματος ισοτρετινοΐνη

Είναι η πιο δυνατή και αποτελεσματική θεραπεία της ακμής που συνεχίζει να ωφελεί τους περισσότερους ασθενείς έως και 2 χρόνια μετά την ολοκλήρωσή της. Ωστόσο, είναι πιθανό να προκαλέσει αρκετές σοβαρές παρενέργειες και για το λόγο αυτό μπορεί να χορηγηθεί μόνο από Ειδικό Δερματολόγο. Η ισοτρετινοΐνη έχει τερατογόνο δράση για το έμβρυο και για το λόγο αυτό απαγορεύεται η εγκυμοσύνη κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για 5 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωσή της. Αποτελεσματική αντισύλληψη πρέπει να γίνει για τουλάχιστον 4 εβδομάδες πριν, κατά τη διάρκεια και για τουλάχιστον 5 εβδομάδες μετά από τη θεραπεία. Υπάρχουν επιφυλάξεις ότι η ισοτρετινοΐνη μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη και αυτοκτονικό ιδεασμό. Η ακμή από μόνη της συχνά προκαλεί στα άτομα κατάθλιψη, γεγονός που κάνει το ζήτημα περίπλοκο. Λεπτομέρειες σχετικά με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών παθήσεων θα ληφθούν υπόψη από το Δερματολόγο πριν την έναρξη αυτής της θεραπείας. Συνήθως θα χρειαστεί λήψη ισοτρετινοΐνης για 4-8 μήνες, χρονικό διάστημα κατά το οποίο το δέρμα θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα πολύ ξηρό, ιδίως γύρω από τα χείλη. Η τακτική χρήση ενυδατικής χειλιών είναι απαραίτητη. Συχνά η ακμή γίνεται φαινομενικά χειρότερη για λίγες εβδομάδες πριν αρχίσει να φαίνεται η βελτίωση. Η βελτίωση είναι προοδευτική καθ’ όλη τη διάρκεια των μηνών της θεραπείας, παρόλο που η πρόοδος κάποιες φορές φαίνεται αργή. 

Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι πολλές χιλιάδες ανθρώπων έχουν επωφεληθεί από τη θεραπεία με ισοτρετινοΐνη χωρίς καθόλου σοβαρές παρενέργειες. 

5. Άλλες θεραπείες

Υπάρχουν πολλών ειδών θεραπείες με laser για τη φλεγμονώδη ακμή με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα στις επιστημονικές μελέτες και συνήθως δεν είναι αποδοτικές στη θεραπεία της βαριάς φλεγμονώδους ακμής. Η ανάπλαση του δέρματος του προσώπου με laser είναι μία καθιερωμένη τεχνική για να ελαττώσει τις ουλές που αφήνει πίσω της η ακμή. Η θεραπεία με fractional laser δεν πρέπει να γίνεται για τουλάχιστον 6 μήνες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας με ισοτρετινοΐνη. Η κάλυψη του δέρματος με μακιγιάζ μπορεί να είναι χρήσιμη στην απόκρυψη δυσχρωμιών του δέρματος που μερικές φορές παραμένουν μετά την ολοκλήρωση της αγωγής.  

 

Φροντίδα του δέρματος

-Προσπαθήστε να μην πειράζετε και να μην πιέζετε τα στίγματά σας, αφού αυτή η συνήθεια συχνά τα χειροτερεύει και μπορεί να προκαλέσει ουλές

-Η έγκαιρη αντιμετώπιση της ακμής είναι πολύ σημαντική. Βοηθάει την αποφυγή μόνιμων ουλών και μειώνει την πιθανότητα αρνητικών ψυχολογικών επιπτώσεων στο άτομο όπως το αίσθημα ντροπής

-Περιμένετε να δείτε όφελος από το 2ο μήνα χρήσης μιας αγωγής και μετά. Σιγουρευτείτε ότι έχετε κατανοήσει σωστά πώς να χρησιμοποιήσετε τις θεραπείες σας ώστε να έχετε το μέγιστο όφελος

-Μερικές τοπικές θεραπείες μπορεί να κάνουν το δέρμα ξηρό ή ξεφλουδισμένο, ιδίως στην αρχή. Αν το δέρμα γίνει έντονα ερυθρό ή ερεθιστεί πολύ, η αγωγή πρέπει να διακοπεί για λίγες ημέρες και μετά από μία εβδομάδα να ξαναρχίσει

-Η κάλυψη με μακιγιάζ μπορεί να βοηθήσει στην αυτοπεποίθηση. Τα προϊόντα μακιγιάζ στα ψιλά γράμματα πρέπει να αναγράφουν την ένδειξη «κατάλληλο για λιπαρό/ακνεϊκό δέρμα» ή αλλιώς «μη φαγεσωρογόνο»

-Η ακμή δεν είναι πρόβλημα καθαριότητας. Μπορείτε να καθαρίσετε το δέρμα και να αφαιρέσετε το μακιγιάζ σας με ένα ήπιο σαπούνι ή καθαριστικό και νερό, ώστε η θεραπεία να μπει σε καθαρό και στεγνό δέρμα. Το έντονο τρίψιμο μπορεί να ερεθίσει το δέρμα και να επιδεινώσει την ακμή. Οι μαύροι φαγέσωρες δεν οφείλονται σε ελλιπή καθαριότητα

-Δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι συγκεκριμένες τροφές προκαλούν την ακμή, όπως η σοκολάτα και το έτοιμο φαγητό. Ωστόσο, μία ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει φρέσκα φρούτα και λαχανικά θα διασφαλίσει ότι ο αριθμός των ημερήσια καταναλισκόμενων θερμίδων του ατόμου με ακμή δεν πρέπει να ξεπερνά τα όρια.

-Η θεραπεία της ακμής μπορεί να χρειαστεί μεγάλο χρονικό διάστημα και η ιατρική παρακολούθηση θα βοηθήσει στην επιλογή της κατάλληλης αγωγής για τον κάθε ασθενή. 

 

Βασίλης Αθ. Παπαευθυμίου

Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος